استیبل کوین چیست (stablecoin) و انواع استیبل کوین کدامند
استیبل کوین چیست (stablecoin)
ارز دیجیتال پایدار یا استیبل کوین (Stablecoin) چیست؟
این نوع ارزهای دیجیتال به پول فیات مانند دلار آمریکا، سایر ارزهای رمزنگاری شده، فلزات گرانبها یا ترکیبی از هر سه وابسته هستند. دلیل این وابستگی تلاش برای ثابت نگه داشتن قیمت آنها است. هر واحد از یک استیبل کوین بدون توجه به شرایط کلی بازار همیشه قیمت ثابتی دارد، به همین دلیل آنها را با عنوان ارز دیجیتال پایدار و با ثبات نیز می‌شناسند. مهمترین موارد نظیر تتر (USDT)، یو اس دی سی (USDC) و بایننس یو اس دی (BUSD) دارای پشتوانه دلار آمریکا هستند و قیمت هر واحد آنها همیشه یک دلار آمریکا است.
برترین ارزهای پایدار
با وجود تنوع دارایی‌های قابل پشتوانه‌سازی برای انواع استیبل کوین، تا امروز محبوب‌ترین گزینه ارزهای فیات به خصوص دلار ایالات متحده آمریکا بوده‌اند. همانطور که گفتیم، یک ارز دیجیتال با ثبات و پایدار صرف نظر از این که بازار کریپتوکارنسی دارای چه وضعیتی است، همیشه ارزش یکسانی دارد؛ حتی اگر قیمت اتریوم، بیت کوین و دیگر رمز ارزهای برتر بازار به صد دلار کاهش یا به صد هزار دلار افزایش پیدا کند، یک واحد تتر یا دیگر استیبل کوین های مطرح باز هم یک دلار ارزش خواهند داشت.
استیبل کوین ها برای مقابله با نوسان ذاتی در قیمت ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده طراحی شده‌اند. رمز ارزهای پایدار و با ثبات معمولا وثیقه می‌شوند، به طوری که مجموع تعداد واحدهای در گردش داخل شبکه آنها توسط دارایی‌های ذخیره شده‌ای پشتیبانی می‌شوند. به عنوان مثال، شرکت Tether Limited توسعه‌دهنده معروفترین و پراستفاده‌ترین استیبل کوین بازار مدعی است به ازای عرضه یک واحد USDT در شبکه بلاک چین، یک دلار در یک حساب بانکی به عنوان وثیقه قفل می‌کند. به طور خلاصه اگر 500,000 کوین در شبکه بلاک چین وجود دارد، حداقل 500,000 دلار باید در بانک به عنوان پشتوانه ذخیره شود.
با توجه به نوسانات ناگهانی بیت کوین و سایر آلت کوین‌ها، مدافعان رمز ارزهای پایدار معتقدند که وجود آنها ریسک نرخ تبدیل و ضرر را محدود می‌کند. همچنین این ویژگی‌ها باعث می‌شود کارایی ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده برای خرید کالا و خدمات بیشتر شود. به عنوان نمونه، امروز افراد زیادی با وجود عدم علاقه به سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال از استیبل کوین ها برای امور مختلف نظیر انجام حواله‌های بین‌المللی استفاده می‌کنند.
کاربرد استیبل کوین‌ها
ارز دیجیتال با ثبات کاربردهای زیادی دارد. به‌عنوان‌مثال برای خرید و فروش‌های روزمره به راحتی می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد. یکی دیگر از کاربردهای استیبل کوین‌ها در قراردادهای مالی هوشمند است. قرارداد هوشمند، یک سری قرارداد خود – اجرا هستند که بعد از گذشت مدت زمان معین و به طور دوره‌ای اجرا می‌شوند. برای اجرا شدن این قراردادهای هوشمند نیاز به مشارکت هیچ شخص ثالث یا مرجع مرکزی نیست.
ارز دیجیتال با ثبات به این دلیل که سرعت نقل و انتقال مالی را افزایش می‌دهد، یک جایگزین مناسب برای سیستم‌های گردش مالی کند است. از دیگر کاربردهای این ارز دیجیتال می‌توان به پرداخت حقوق کارکنان به‌صورت خودکار و هوشمند و در کسری از ثانیه اشاره کرد. زیرا با کمک استیبل کوین‌ها می‌توان مقادیر قابل توجهی پول را در سراسر دنیا به راحتی به گردش در آورد.
محافظت از دارایی در برابر پول ملی یکی دیگر از کاربردهای مهم Stablecoin است. این کاربرد برای تریدرهای ایرانی بسیار مناسب است. زیرا نوسانات شدید قیمت ارزهای خارجی مخصوصاً دلار، همواره برای آنها یک تهدید جدی است.
مزایای استیبل کوین
مهمترین مزیت استیبل کوین‌ها هزینه تراکنش کم، معاملات سریع و امن و نوسان قیمت پایین است. فعالان حوزه ارزهای دیجیتال معتقد هستند ارزهای دیجیتال با ثبات به دلیل محافظت از سرمایه در برابر سقوط ارزش ارز ملی و انتقال دارایی‌ها به‌صورت دیجیتالی قابلیت این را دارند که به جای ارزهای فیات مورد استفاده قرار بگیرند. از طرف دیگر درک این سیستم برای اغلب کاربران آسان است و به راحتی می‌توانند با آن کار کنند.
معایب استیبل کوین
ارز پایدار در عین داشتن مزایای بسیار، با برخی از محدودیت‌ها همراه است. برخی از معایب ارز دیجیتال پایدار عبارت‌اند از:
Stablecoin متمرکز نیازمند اعتمادسازی نهاد مالی واسط است. نهاد مالی واسط باید ارز کافی برای ارزش‌گذاری این ارزهای دیجیتال را داشته باشد.
احتمال نوسان قیمت و افت شدید ارزش این ارزها همواره مطرح است (نباید فراموش کرد که ارز دیجیتال با ثبات نیز یک ارز دیجیتال است و ارزش آن برای همیشه ثابت نخواهد ماند. در گذر زمان این احتمال وجود دارد که با افت شدیدی روبرو شود).
معرفی انواع استیبل کوین
1- استیبل کوین دارای پشتوانه فیات
اولین نوع از ارزهای دیجیتال پایدار یا ثابت توسط پول‌های فیات پشتیبانی می‌شود. برای انتشار هر واحد رمز ارز پایدار یک دلار در مکانی امن مخصوصا یک حساب بانکی توسط متولی نگهداری می‌شود. در تئوری این یعنی مشتریان به راحتی می‌توانند بدون صرف هزینه زیاد این دو پول (فیات و رمز ارز) را به یکدیگر تبدیل کنند. در انواع دیگر رمز ارزهای پایدار که کمتر از رمز ارزهای پایدار مطرح مثل تتر و یو اس دی سی استفاده می‌شوند، کالاها به عنوان پشتیبان و وثیقه در نظر گرفته می‌شوند. مثلا دولت ونزوئلا برای راه‌اندازی رمز ارز پترو آن را به بشکه‌های نفت وابسته کرده است. این ایده به طور کلی خوب است، هر چند تاخیر طولانی ارائه پترو و مسائل سیاسی دیگر باعث شد موفقیت چشمگیری نداشته باشد.
این دسته ارزهای دیجیتال با ثبات دارای پشتوانه ارز فیات با نسبت 1:1 است. می‌توان آنها را «با وثیفه فیات» نیز خطاب کرد. در اینجا یک صادرکننده مرکزی (یا یک بانک)، مقداری ارز فیات را به عنوان ذخیره در اختیار داشته و در ازای آن مقدار متناسبی توکن منتشر می‌کند.
ارزهای دیجیتال پایدار این چنینی کاملا ایمن به نظر می‌رسند، اما در دنیای اقتصاد هیچ چیز به طور صد درصد مصون از ریسک نیست. به همین دلیل نمی‌توان خرید و فروش استیبل کوین های دارای پشتوانه فیات را نیز کاملا بدون ریسک دانست. باید به صادرکننده توکن‌ها اعتماد داشته باشیم، وگرنه احتمال دست‌کاری حساب‌ها توسط آنها وجود دارد. اگر چنین اتفاقی رخ بدهد و موضوع علنی شود، قیمت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. فراموش نکنید برای سرمایه گذاران راهی دقیق به منظور مطمئن شدن کامل از ذخیره یا عدم ذخیره وجوهی به عنوان پشتوانه توسط صادرکننده وجود ندارد. حالت ایده‌آل این است که توسعه‌دهنده شبکه یک استیبل کوین با ارائه مستمر حسابرسی‌ها سعی می‌کند رفتاری شفاف از خود نشان بدهد، اما سیستم همچنان تا تراستلس (Trustless) شدن فاصله زیادی دارد.
2- رمز ارز پایدار با پشتوانه رمز ارز
یک نوع استیبل کوین دیگر توسط ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده قوی مثل اتریوم پشتیبانی می‌شوند. درباره آنها چنین سوالی مطرح می‌شود: آیا این نوع وثیقه‌گذاری سبب گریزناپذیر شدن نوسانات قیمت نمی‌شود؟ پاسخ تا حدودی پاسخ مثبت است، اما برخی از ارائه‌دهندگان سعی می‌کنند با قرار دادن وثیقه و ضمانت بیشتر این نگرانی را برطرف کنند. به عنوان مثال باید به دای اشاره کنیم که از اتریوم به عنوان پشتوانه استفاده می‌کند. سال‌ها است دای، مطرح‌ترین رمز ارز با ثبات و پایدار غیر متمرکز بازار، مشکلی برای کاربران ایجاد نکرده است. در اینجا برای ارائه هر واحد رمز ارز پایدار، 2 دلار ارز رمزنگاری شده به عنوان ضمانت نگهداری می‌شود. این شیوه به حفظ و زنده نگه داشتن تکنولوژی غیر متمرکز کمک خواهد کرد. اما در این صورت نیاز به نگهداری سرمایه زیادی به شکل ارزهای دیجیتال رمزنگاری پدید می‌آید که آن هم در معرض خطر نوسان است.
در اینجا کنترل صدور واحدها بر عهده قراردادهای هوشمند است. این نوع استیبل کوین تراستلس نیست و تراست – مینیمایز (Trust-Minimized) محسوب می‌شود. اعتماد شما دیگر نسبت به یک صادرکننده مرکزی نیست، چرا که سیاست‌های پولی توسط کاربران اداره‌کننده شبکه غیر متمرکز، به عنوان بخشی از سیستم‌های حکمرانی آنها، مشخص می‌شود. اعتماد کردن به چنین سیستمی کمی راحت‌تر است؛ فرض بر این است که همه شرکت‌کنندگان در شبکه همیشه در جهت منافع کاربران عمل می‌کنند.
برای کسب این نوع استیبل کوین فرد باید دارایی ارز دیجیتال (وثیقه) خود را در یک قرارداد قفل کند. این قرارداد هوشمند در ادامه برای وی توکن صادر می‌کند. بعدها، وقتی فرد می‌خواهد وثیقه در گروی پروتکل را آزاد کند، باید کوین‌های با قیمت ثابتی که پیشتر دریافت کرده بود را همراه سود به همان قرارداد پس بدهد.
مکانیزم‌های مطمئن ماندن از ثبات قیمت این مدل استیبل کوین بسته به روش توسعه هر سیستم متفاوت است. ترکیبی از نظریه بازی و الگوریتم‌های درون شبکه‌ای به شرکت‌کنندگان برای ثابت نگه داشتن قیمت انگیزه می‌دهد.
3- استیبل کوین الگوریتمی
آخرین نوع استیبل کوین رمز ارزهای پایدار بدون پشتوانه اما الگوریتمی هستند. این دسته ارزهای دیجیتال عرضه و تقاضا را رصد و زمانی که قیمت بسیار پایین است اقدام به خرید می‌کنند. همچنین وقتی قیمت بسیار بالا است اقدام به فروش خواهند کرد. هدف نهایی این است که قیمت ارز دیجیتال پایدار مطابق با پول‌های فیات مانند دلار باشد.
آنها هیچ پشتوانه‌ی ارز فیات یا رمز ارزی ندارند و برای ثابت نگه داشتن قیمت متکی به الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمند هستند. آنها نحوه عرضه توکن‌ها را مدیریت می‌کنند. شبکه یک استیبل کوین الگوریتمی عرضه توکن را در صورت پایین آمدن قیمت (در مقایسه با ارز فیاتی که قیمتش را دنبال می‌کند)، کمتر می‌کند. در آن سو اگر قیمت هر واحد از مرزی مشخص (در مقایسه با ارز فیات مورد نظر) بالاتر برود، توکن‌های بیشتری با هدف کاهش ارزش هر واحد وارد چرخه می‌شوند.
به عقیده برخی، بدون پشتوانه و بدون وثیقه خطاب کردن این دسته رمز ارزهای پایدار از نظر تکنیکی درست نیست. آنها نیز دارای وثیقه هستند، اما نحوه وثیقه‌گذاری متفاوتی در مقایسه با دو نوع ارز دیجیتال پایدار دیگر دارند. اگر اتفاقی غیر منتظره رخ بدهد، رمز ارزهای با ثبات الگوریتمی ممکن است برای کنترل حرکت‌های نوسانی و بی‌ثبات‌کننده بازار دارای نوعی استخر وثیقه باشند.
مقایسه استیبل کوین متمرکز و غیر متمرکز
از دیدگاهی دیگر رمز ارزهای پایدار به دو دسته‌بندی متمرکز و غیرمتمرکز تقسیم می‌شوند. استیبل کوین های با پشتوانه فیات نظیر تتر، یو اس دی کوین و دلار بایننس متمرکز هستند، چرا که شرکتی خصوصی آنها را مدیریت و عرضه می‌کند. اگرچه توکن‌های این ارزهای دیجیتال روی بلاک چین‌های غیر متمرکز عرضه می‌شوند، اما کنترل نهایی در اختیار صادرکننده است، به طوری که در صورت صلاحدید می‌تواند یک آدرس را مسدود و امکان برداشت را از مالک آن سلب کند. این یک تهدید واقعی است! اما آنها به خاطر استفاده از ارز فیات واقعی به عنوان پشتوانه ثبات بالاتری دارند.
در سوی دیگر با استیبل کوین های غیر متمرکز مواجه هستیم که از پشتوانه رمز ارز استفاده می‌کنند. بهترین مثال دای است. با توجه به این که همه چیز با استفاده از قراردادهای هوشمند مدیریت می‌شود و ارز تحت نظارت یک سازمان خودگردان غیرمتمرکز قرار دارد، نگرانی از بابت مسدود شدن آدرس‌ها وجود ندارد. اما همیشه نگرانی‌هایی به خاطر احتمال کاهش ناگهانی قیمت ارز پشتوانه و سپس کاهش قیمت استیبل کوین مرتبط با آن وجود دارد.