ویژگی‌های بیت کوین چیست؟

گفتیم که بیت کوین از‌ لحاظ کارکردی درست مانند همین پولی است که به‌خوبی آن را می‌شناسیم. از این لحاظ، بیت کوین ابزاری برای انتقال ارزش و واسطه‌ای برای مبادله کالا و خدمات است؛ اما ماهیت بیت کوین با پول رایج که به آن ارز فیات می‌گوییم، تفاوت‌هایی جدی دارد. برای اینکه بهتر بدانیم بیت کوین چیست و ماهیت آن را درک کنیم، در‌ادامه ویژگی‌های اصلی آن را بررسی می‌کنیم.

غیرمتمرکز

اصطلاح غیرمتمرکز بدین‌معناست که چیزی به‌طورگسترده‌ای توزیع شده و مکان یا نهاد متولی واحد و متمرکزی نداشته باشد. فناوری و زیرساختی هم که بر تولید و عرضه و تأمین امنیت بیت کوین حاکم است، به نهاد متمرکزی مثل بانک‌های مرکزی یا حکومت‌ها وابسته نیست.

شبکه بیت کوین کاملاً عمومی است و هرکسی در هرجای جهان فقط با کامپیوتر و اتصال اینترنت می‌تواند به آن متصل شود و نسخه‌ای از آن را داشته باشد.

مدیریت و اداره شبکه بیت کوین نیز غیرمتمرکز و دراختیار مشارکت‌کنندگان شبکه است. بیت کوین منبع‌باز (Open-Source) است و همه می‌توانند منبع کد آن را ببینند. ناگفته نماند تغییراتی که برای اداره بهتر بیت کوین نیاز باشد، با رأی‌گیری در میان مشارکت‌کنندگان تصویب و اِعمال می‌شود.

عرضه محدود

یکی از ویژگی‌های مهم بیت کوین محدودیت عرضه آن است. بیت کوین به‌گونه‌ای برنامه‌نویسی شده است که درنهایت فقط ۲۱میلیون واحد از آن منتشر خواهد شد؛ یعنی پس از انتشار این تعداد بیت کوین، دیگر بیت کوین جدیدی تولید نمی‌شود.

این محدودیت به مهم‌ترین دغدغه ساتوشی ناکاموتو بازمی‌گردد که چاپ بی‌رویه پول به‌وسیله دولت‌ها بود. بانک‌های مرکزی هرزمان که حکومت بخواهد، بدون ضابطه‌ پول جدید چاپ می‌کنند و این مسئله باعث کاهش ارزش پول می‌شود؛ همان چیزی که به آن «تورم» می‌گوییم. این در حالی است که هیچ‌کسی نمی‌تواند بیت کوین را به تعداد دلخواه تولید کند.

پایگاه داده بیت کوین یا بلاک چین مانند دفتر‌کل حسابداری است که هرکسی می‌تواند یک نسخه از آن را داشته باشد؛ به‌همین‌‌دلیل، به آن دفتر‌کل توزیع‌شده (DLT) هم می‌گویند. حالا تصور کنید که صدهاهزار یا حتی میلیون‌ها نفر هرکدام یک نسخه از این دفتر‌کل را دارند و هروقت تراکنش جدیدی در شبکه ثبت می‌شود، همه آنان نسخه خود را به‌روز می‌کنند.

بیت کوین با استفاده از این فناوری امکان هرگونه جعل و اِعمال تغییر خودسرانه در این دفترکل را از بین برده است. درواقع، اگر کسی بخواهد تراکنشی را جعل یا تغییری در دفتر‌کل ایجاد کند، باید آن را در همه نسخه‌های دیگر هم اِعمال کند؛ کاری که عملاً غیرممکن است.

حمل و جابه‌جایی آسان

بیت کوین روی شبکه بلاک چین قرار دارد و کلید دسترسی شما به آن عبارتی رمزنگاری‌شده به نام «کلید خصوصی» است که مانند رمز حساب بانکی عمل می‌کند. شما می‌توانید این عبارت را در کیف پول نرم‌افزاری روی موبایل یا لپ‌تاپ یا در کیف پول سخت‌افزاری شبیه به حافظه فلش ذخیره کنید. حتی می‌توانید آن را روی تکه‌ای کاغذ بنویسید و در جیبتان بگذارید. از این هم ساده‌تر، حتی می‌توانید کلید خصوصی خود را حفظ کنید.

با این امکان، هر‌جای دنیا که بروید و حتی از کره زمین هم خارج شوید، کافی است اتصال اینترنت داشته باشید؛ چراکه بیت کوین‌هایتان در مشتتان است؛ نه بانکی لازم دارید، نه ارسال رمز با پیامک، نه احراز هویت، نه دسترسی به حواله بین‌بانکی یا سیستم سوئیفت (SWIFT) و مانند آن. به‌راحتی می‌توانید از چند دلار تا میلیاردها دلار بیت کوین را با خود جابه‌جا کنید یا با کارمزدی اندک به دیگری انتقال دهید.

تراکنش‌های نیمه‌ناشناس

عناصر اصلی هر تراکنش در بیت کوین عبارت‌اند از: فرستنده و گیرنده و مقدار بیت کوین انتقالی. در تراکنش‌های بیت کوین، تنها چیزی که از فرستنده و گیرنده ثبت می‌شود، آدرس کیف پول آن‌هاست و اطلاعاتی که نشان‌دهنده هویت فرستنده یا گیرنده باشد، در دفترکل بیت کوین ثبت نمی‌شود؛ ازاین‌رو، تراکنش‌های بیت کوین نه کاملاً ناشناس هستند و نه کاملاً شناسایی‌شدنی.

تک‌تک بیت کوین‌های انتقالی را می‌توان تا اولین تراکنش آن ردیابی کرد و درعین‌حال، نمی‌توان فهمید که دقیقاً چه کسی در این انتقال‌ها ایفای نقش کرده است؛ به‌همین‌‌دلیل، تراکنش‌های بیت کوین را «نیمه‌ناشناس» توصیف می‌کنند.

تراکنش‌های برگشت‌ناپذیر

اگر به‌خاطر بیاورید، گفتیم که فرد یا نهاد مشخصی بیت کوین را اداره نمی‌کند؛ بلکه شبکه‌ای از کامپیوترها در سراسر جهان این کار را انجام می‌دهند. ازاین‌رو، در شبکه بیت کوین وقتی تراکنشی ثبت شد، دیگر هیچ‌کسی نمی‌تواند آن را لغو کند یا بازگرداند. حتی اگر کسی بیت کوین را به آدرسی اشتباه ارسال کند، دیگر باید قید پول خود را بزند؛ مگر‌آنکه طرف دیگرِ مبادله (گیرنده) خودش در تراکنشی جدید این کار را انجام دهد.

بازگشت‌ناپذیری با این هدف در بیت کوین ایجاد شد که امکان تقلب و خرج دوباره از بین برود؛ یعنی کسی نتواند یک بیت کوین را دو بار خرج کند.

خالق بیت کوین ناشناس است

بیت کوین را هویت ناشناسی با نام مستعار «ساتوشی ناکاموتو» ایجاد کرده است. هیچ‌کسی نمی‌داند که ناکاموتو کیست یا یک نفر بوده است یا یک گروه. حدس‌وگمان‌های زیادی درباره هویت ناکاموتو مطرح شده است؛ اما هیچ‌یک از این فرضیه‌ها به اثبات نرسیده و هویت سازنده بیت کوین همیشه یک راز باقی مانده است.